patari.org

[Ωρίων Αλεξάκης]

Την περίοδο της Κατοχής, τέσσερις νευρολόγοι και ψυχίατροι που υπηρετούσαν σε νοσοκομεία της Αθήνας, συγκέντρωσαν υλικό μέσα από τη μελέτη κλινικών περιπτώσεων. Στόχος τους ήταν να διερευνήσουν την επίδραση που είχε η τρομοκρατία του κατακτητή (πείνα, μαζικές εκτελέσεις, μπλόκα, βασανισμοί, φυλακίσεις) στην ψυχική υγεία των κατακτημένων.
Η πρωτοπόρα μελέτη τους εκδόθηκε το 1947. Μας δείχνει, μεταξύ πολλών άλλων, μια σημαντική αλλά ελάχιστα μελετημένη πλευρά του αντιστασιακού φαινομένου: την ψυχολογία της Αντίστασης.

Η οργανωμένη Αντίσταση κατάφερε να βάλει ένα φρένο στην «ελεύθερη πτώση» της ελληνικής κοινωνίας κατά τον πρώτο χρόνο της Κατοχής. Τότε που η μαύρη αγορά και η συνεργασία με τον κατακτητή έμοιαζαν μονόδρομος, οδηγώντας τους κατακτημένους στην καταπάτηση κάθε ηθικού φραγμού. Ο μετασχηματισμός του ατομικού αγώνα για την επιβίωση σε συλλογικό αντιστασιακό αγώνα, ήταν το μεγαλύτερο κατόρθωμα του ελληνικού αντιστασιακού κινήματος και ιδιαίτερα του ΕΑΜ, στις πόλεις. Η Αντίσταση έθεσε ένα τέρμα στην πορεία «απώλειας του ανθρώπινου» και οδήγησε, μέσα από την αντιστασιακή δράση, στην ανασύνταξη της προσωπικότητας, στον «προοδευτικό εξανθρωπισμό»:
«Έτσι πρέπει να νοηθεί ο ψυχολογικός ρόλος της αντίστασης. Η προσωπικότητα διέγραφε ένα μέλλον, ξεφεύγοντας από το δεσποτισμό του αγνώστου και την περίσφιξη του άγχους. Αν στην οπισθοδρόμηση βλέπουμε μια πορεία απώλειας του “ανθρώπινου”, στην αντίσταση πιστοποιούμε μια αντίθετη κίνηση, ένα προοδευτικό “εξανθρωπισμό”. Με την ψυχολογία της αντίστασης ξεπερνιότανε η ψυχολογική τυραννία του άγχους κι η ανήκουστη οπισθοδρόμηση της προσωπικότητας από την αδυσώπητη δράση της τρομοκρατίας και της πείνας. Ήταν μια πηγή ανακούφισης, ελπίδας και ανασύνταξης, που επέτρεπε στην ανθιστάμενη προσωπικότητα να αντεπεξέρχεται στη διαλυτική δράση του άγχους.Η δυσάρεστη, αγχώδης συναισθηματική τάση ελαττωνότανε όσο μεταμορφωνότανε σε συνειδητοποιημένη δράση».
Όταν πλέον το φάσμα του θανάτου από την πείνα υποχώρησε και οι ψυχολογικές επιπτώσεις επικράτησαν των σωματικών η νεολαία, το δυναμικότερο κομμάτι της κοινωνίας, ζήτησε μαζικά διέξοδο στην αντιστασιακή δράση. Η οργανωμένη αντίσταση παρείχε στις νέες και στους νέους της εποχής ένα συγκεκριμένο στόχο στην επίτευξη του οποίου μπορούσαν να εστιάσουν τις προσπάθειές τους. Η έκθεση στους προβλέψιμους κινδύνους της Αντίστασης υποκατέστησε τον αβέβαιο και απρόσμενο κίνδυνο της τρομοκρατίας που ασκούσαν οι δυνάμεις κατοχής. Η δυνατότητα του να ορίζεις τον κίνδυνο που σε απειλεί, η έξοδος από την αδράνεια και την αναμονή, η επαφή με άτομα της ίδιας ηλικιακής ή κοινωνικής ομάδας αποτέλεσαν μερικούς από τους παράγοντες που προσέδωσαν λυτρωτικό χαρακτήρα στην ψυχολογία των ατόμων που εντάχθηκαν στην Αντίσταση.
Το απόσπασμα είναι από το βιβλίο, Φ. Σκούρας, Α. Χατζηδήμος, Α. Καλούτσης και Γ. Παπαδημητρίου, Η ψυχοπαθολογία της πείνας, του φόβου και του άγχους. Νευρώσεις και ψυχονευρώσεις, Αθήνα, 1947.

Για πολλούς από τους νέους της περιόδου εκείνης η αντιστασιακή δράση λειτουργούσε ως αντίβαρο στους ψυχολογικούς και τους υλικούς περιορισμούς που επέβαλλε η στρατιωτική κατοχή(αλλά και ο εμφύλιος που ακολούθησε...), ήταν μια διέξοδος.
Η δράση αποτέλεσε μία από τις κύριες όψεις της συλλογικής αντιστασιακής υποκειμενικότητας που αναπτύχθηκε κατά τη διάρκεια της Κατοχής. Το στοιχείο όμως που μετέτρεψε την επιθυμία για δράση σε κεντρικό γνώρισμα της νεολαιίστικης αντιστασιακής κουλτούρας, ήταν η πολιτικοποίησή της, ο μετασχηματισμός της από ψυχική διέξοδο σε πολιτική δράση.
Αυτό που καταρακώνε πάντα τον άνθρωπο είναι ο θάνατος του ονείρου,η εξαφάνιση της ελπίδας,και στην εποχή μας,τον θάνατο αυτον τον επέφερε ο Τσίπρας,για την ακρίβεια την σκότωνε μια ολόκληρη πενταετία με την στοχευμένη και επιλεγμένη αλλά και ελεγχόμενη πολιτική του,με αποτέλεσμα σήμερα να μην υπάρχει η ψυχολογία της σύγχρονης αντίστασης και να έχουμε αποκτήσει μεγάλες ανοχές στον βιασμό της ελευθερίας μας και της υπαρξής μας.

[Κ.Ν.]

Βόλος: Έκρηξη των ψυχιατρικών περιστατικών λόγω κορωνοϊού - Γεμάτη η κλινική του νοσοκομείου
https://www.zougla.gr/greece/article/volos-ekriksi-ton-psixiatrikon-peristatikon-logo-koronoiou---gemati-i-kliniki-tou-nosokomiou

[Κ.Ν.]