patari.org

[από Σ.Ο.]

Έρικ Χομπσμπάουμ:
Ο λάτρης της τζαζ, ο αμετανόητος Μαρξιστής


Ο Έρικ Χοµπσµπάουµ, ένας από τους σηµαντικότερους Ευρωπαίους ιστορικούς της σύγχρονης εποχής, του οποίου τα περισσότερα βιβλία έχουν µεταφραστεί στα ελληνικά και προσελκύουν µέχρι και σήµερα το ενδιαφέρον πολυάριθµων αναγνωστών, επανέρχεται φέτος στη µνήµη µας λόγω µιας διπλής επετείου: τον Ιούνιο θα συµπληρωθούν εκατό χρόνια από τη γέννησή του στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου ενώ τον Οκτώβριο θα κλείσει µια πενταετία από τον θάνατό του στο Λονδίνο σε ηλικία 95 ετών.

Πεπεισµένος µαρξιστής, ο Χοµπσµπάουµ όχι µόνο δεν αποκήρυξε ποτέ τον Μαρξ και τον µαρξισµό, αλλά και έσπευσε στα τέλη της ζωής του, όταν είχε πια ξεσπάσει η διεθνής οικονοµική κρίση, να επαινέσει τη µαρξική σκέψη για τον τρόπο ανάλυσης της λειτουργίας του καπιταλισµού. Αυτό δεν τον εµπόδισε να γνωρίσει την αποδοχή από όλες τις πλευρές του πολιτικού φάσµατος. Η σε βάθος αρχειακή έρευνα (ήταν δεινός γνώστης των ιστορικών του πηγών), αλλά και η τεράστια συνθετική του ικανότητα τον έκαναν ασυναγώνιστο µεταξύ εχθρών και φίλων.

Πώς, όµως, διάλεξε ο Χοµπσµπάουµ το ιστορικό επάγγελµα; «Κάθε ιστορικός», έλεγε λίγα χρόνια προτού τελειώσει ο 20ος αιώνας, «έχει ένα συγκεκριµένο κλαδί από το οποίο και αρχίζει κάποια στιγµή να κοιτάζει τον κόσµο. Το δικό µου κλαδί ήταν πρώτα τα παιδικά µου χρόνια στη Βιέννη, όταν µεσούσης της δεκαετίας του 1920 ξεκίνησε η άνοδος του Χίτλερ στο Βερολίνο, κάτι που καθόρισε τις πολιτικές µου πεποιθήσεις, και κατόπιν το Κέιµπριτζ της δεκαετίας του 1930, το οποίο τις επιβεβαίωσε».

Είναι ενδεικτικό της σταθερότητας του πολιτικού του προσανατολισµού πως όταν κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσµίου Πολέµου πολλοί Άγγλοι κοµµουνιστές διανοούµενοι έσπευσαν να ενταχθούν στις µυστικές υπηρεσίες της Μεγάλης Βρετανίας, ο ίδιος, παρότι ήταν χειριστής έξι γλωσσών (µεταξύ των οποίων και τα γερµανικά). Προτίµησε να υπηρετήσει τη θητεία του στο Μηχανικό, όπου συµµετείχε σε έναν λόχο µε οπλίτες προερχόµενους από τα εργατικά στρώµατα, χτίζοντας µαζί τους οχυρωµατικά έργα στις ακτές της Ανατολικής Αγγλίας.

Λάτρης της τζαζ και του Ντιουκ Έλινγκτον, ο Χοµπσµπάουµ υπήρξε και κριτικός της τζαζ ενώ στο ιστοριογραφικό του έργο συνδύασε κατ’ επανάληψη δηµοφιλή µοτίβα και θέµατα µε τον επιστηµονικό του λόγο. Κορυφαίο σηµείο του επιστηµονικού έργου του Χοµπσµπάουµε αποτελεί η τριλογία του «Η εποχή των επαναστάσεων 1789-1848», «Η εποχή του κεφαλαίου 1845-1875» και «Η εποχή των αυτοκρατοριών 1875-1914». Κινούµενος µεταξύ της Γαλλικής Επανάστασης και του Α’ Παγκοσµίου Πολέµου, ο Χοµπσµπάουµ θα θεωρήσει ότι η Γαλλική Επανάσταση θα βάλει µαζί µε τη Βιοµηχανική Επανάσταση τα θεµέλιας της νεώτερης ευρωπαϊκής ιστορίας, η οποία θα περάσει την ίδια ώρα µέσα από την αποικιοκρατία και τον ιµπεριαλισµό.

Ορισµένα από τα πιο γνωστά βιβλία του Χοµπσµπάουµ στα ελληνικά είναι, εκτός από τα προαναφερθέντα, τα «Έθνη και εθνικισµός από το 1780 µέχρι σήµερα», «Επαναστάτες», «Η επινόηση της παράδοσης», «Η εποχή των άκρων», «Ληστές», «Παγκοσµιοποίηση, δηµοκρατία και τροµοκρατία» και «Πώς να αλλάξουµε τον κόσµο».


Πηγή: praktoreiomagazine